UM Suwałki: Informacja dotycząca zmian wizerunku graficznego herbu Suwałk

Sprawy związane ze stanowieniem symboli jednostek samorządu terytorialnego reguluje ustawa z dnia 21 grudnia 1978 r. o odznakach i mundurach (Dz. U. z 2016 r., poz. 38). Zgodnie z jej przepisami, jednostki samorządu terytorialnego mają prawo do stanowienia (w drodze uchwały organu stanowiącego) własnych herbów, weksyliów (flaga, chorągiew, sztandar, flaga stolikowa, banner i in.), pieczęci, insygniów (łańcuch, laska, dzwonek i in.) oraz emblematów i innych symboli (np. oznaka radnego, statuetka, klucz).

Symbole te muszą być zgodnie z zasadami heraldyki, weksylologii i miejscową tradycją historyczną. W związku z wymogami zakreślonymi w ustawie, projektant powinien kierować się ściśle ze sobą związanymi dwoma kryteriami: merytorycznym oraz historycznym. Pierwsze kryterium oznacza potrzebę stosowania się do ogólnie przyjętych, uniwersalnych zasad heraldyki. Drugim wyznacznikiem poprawności jest respektowanie zasad związanych z tworzeniem symboli właściwych lokalnej tradycji, wyrastającej z wielowiekowego obyczaju polskiego lub z cech właściwych regionalizmom. W opracowaniu takim powinno odnieść się do takich elementów jak dawniej używane herby lub pieczęcie.

Wszystkie w/w symbole muszą być zaopiniowane przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji po uprzednim uzyskaniu pozytywnej opinii Komisji Heraldycznej która jest organem doradczym ministra spraw wewnętrznych i administracji w sprawach związanych z heraldyką i weksylologią. Powodem przeprowadzenia tej procedury jest gotowość samorządów do uporządkowania symboliki przez gminy, które chcą legalnie posługiwać się swoimi symbolami. Może to następować w dowolnym momencie, szczególnie zaś w sytuacjach organizacji wydarzeń kluczowych dla lokalnych społeczności. Są nimi np. lokalne święta, zjazdy byłych mieszkańców, czy obchody jubileuszy powstania miast czy gmin.

Miasto Suwałki trzykrotnie podejmowało próby przyjęcia herbu zgodnego z w/w podstawami prawnymi. Wystąpienia w tym zakresie kierowane były do Ministerstwa i Komisji Heraldycznej w latach 2005, 2011 i 2014. Wszystkie w/w próby zalegalizowania” obecnego wzoru (wizerunku) herbu kończyły się negatywnymi opiniami komisji heraldycznej i negatywną opinią Ministerstwa.

Rysunek 1: Obecnie używany wizerunek herbu Suwałk.

Komisja heraldyczna do w/w herbu wskazała następujące nieprawidłowości, uwagi i wydała zalecenia:
1. …. jako podstawę herbu, zaleca się uwzględnienie dwóch źródeł historycznych: przywileju z nadaniem herbu dla Suwałk w 1720 r. oraz najstarszej zachowanej pieczęci miejskiej.”
2. … zmianę kształtu tarczy herbowej, z obecnej z ostrym występem na dole na najczęściej obecnie używaną w polskiej heraldyce samorządowej, zaokrągloną dołem tarczę hiszpańską II.”
3. …wątpliwości budzi widniejąca u dołu tarczy złota (żółta) figura heraldyczna (podstawa)
o niejasnym znaczeniu i proweniencji. Jest ona całkowicie obca heraldyce staropolskiej i sprzeczna z jej zasadami, co stanowi podstawę hipotezy o jej stosunkowo późnym dodaniu do herbu (najprawdopodobniej przez rosyjskiego zaborcę). Komisja Heraldyczna podtrzymuje wyrażone
w piśmie ś.p. prof. Kuczyńskiego z 10 marca 2005 r. zalecenie przygotowania projektu w oparciu
o najstarsze źródła historyczne, tj. przywilej z nadania herbu w 1720 r. oraz najstarszą pieczęć miejską, na której owa podstawa nie występuje”.
4. W polskiej heraldyce trójwzgórze umieszczane jest w polu tarczy, dotykając jej dolnej krawędzi, a nie oparte o inne figury……”.
5. Zastrzeżenia Komisji budzi też wymowa symboliczna herbu w jego obecnym rysunku. Na najstarszej pieczęci miasta widnieje ukoronowany krzyż, będący symbolem Chrystusa Króla. Tymczasem w używanym obecnie wzorze herbu krzyż przeniesiony został ponad ukoronowane trójwzgórze, co całkowicie zniekształca wymowę symboliczną herbu”.
6. Poprawienia wymagają też niektóre inne elementy rysunku na przykład nieczytelne obecnie przedstawienie psa (połowa wizerunku psa)”.
7. … przygotowując nowe opracowanie herbu należy zadbać o to, by święci mieli odpowiednie atrybuty (takie, jak na pieczęci) czyli laskę z tykwą i laskę.

Miasto uwzględniając w/w wytyczne zleciło doświadczonemu podmiotowi NobleArt przygotowanie kolejnego projektu graficznego i wraz z projektami insygniów skierowało wniosek do MSWiA o jego pozytywne zaopiniowanie. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji pismem DAP-WN-73-69/2019 z dnia 13 sierpnia 2019 r. pozytywnie zaopiniował przedłożone projekty herbu i łańcuchów. Pozytywna opinia Ministra została wydana na podstawie Uchwały nr 56-1045/O/2019 Komisji Heraldycznej z dnia 26 lipca 2019 r. w sprawie projektów herbu oraz łańcuchów miasta Suwałki która wyraziła pozytywną opinię do przedłożonych projektów.

Rysunek 2: Herb pozytywnie zaopiniowany przez MSWiA pismem DAP-WN-73-69/2019 z dnia 13 sierpnia 2019 r.

Nowoprzyjęty wizerunek herbu, mimo wprowadzenia zmian i usunięciu nieprawidłowości wskazywanych przez Komisję Heraldyczną, spotkał się z uwagami osób zajmujących się historią miasta, osób zainteresowanych problematyką i historią herbu oraz części mieszkańców. Niektóre ze zgłaszanych uwag poparte były uzasadnieniem historycznym, wskazywały na źródła i przykład. Znacząca większość uwag miała jednak charakter odczuć subiektywnych, niekonstruktywnych komentarzy, a nawet drwin, które wyrażały indywidualne odczucia, preferencje i gusta estetyczne.

Mając na względzie wypracowanie jak najlepszego rozwiązania uwzględniającego merytoryczne wnioski i uwagi oraz traktując herb Suwałk jako element jednoczący, a nie dzielący społeczność lokalną, podjęto starania wypracowania kolejnej, poprawionej wersji herbu. Zorganizowano spotkanie z twórcami projektu herbu i insygniów, heraldykiem, osobami zgłaszającymi merytoryczne uwagi, wnioski i uzasadnienia do proponowanych zmian oraz osobami żywotnie zainteresowanymi problematyką herbu. Na spotkaniu omówiono i przedyskutowano projekt oraz przyjęto uwagi i wnioski do herbu przedstawionego na rysunku nr 2. Odbyły się kolejne spotkania mające na celu wprowadzenie uzasadnionych poprawek i wypracowanie nowej wersji herbu. W spotkaniach czynnie uczestniczyli: Robert Fidura heraldyk, mgr Sławomir Filipowicz - historyk, kierownik Oddziału Udostępniania Zasobu Archiwum Państwowego w Suwałkach, dr Maciej Ambrosiewicz - historyk, prezes Augustowsko-Suwalskiego Towarzystwa Naukowego, ks. Prałat Jarema Sykulski - moderator miasta, Czesław Renkiewicz prezydent Suwałk, Zdzisław Przełomiec - przewodniczący rady, Jacek Niedźwiecki - wice przewodniczący rady, Jacek Juszkiewicz - wice przewodniczący rady, Wojciech Pająk - wice przewodniczący, radni: Jacek Roszkowski, Sławomir Sieczkowski, Anna Maria Gawlińska, oraz Mariusz Klimczyk sekretarz miasta i Kamil Wójcikowski grafik komputerowy.

W/w zespół wypracował, zaakceptował i w porozumieniu przyjął nową propozycję wizerunku herbu.

Rysunek 3: Nowa propozycja herbu będąca przedmiotem wniosku do MSWiA o zaakceptowanie (poprawionego) wzoru herbu.

Opis heraldyczny nowego wizerunku herbu brzmi następująco: W polu czerwonym na trójwzgórzu zielonym krzyż łaciński złoty, z nałożoną na dolne ramię takąż koroną o trzech widocznych kwiatonach i dwóch widocznych perłach, mający z prawej postać św. Romualda stojącego na wprost, z nimbem złotym, z długą rozwidloną brodą srebrną, w takimż habicie kamedulskim srebrnym, prawicę unoszącego w geście błogosławieństwa, lewicę wspierającego na lasce złotej, trzymanej przed sobą, w skos; z lewej postać św. Rocha kroczącego w prawo, z nimbem złotym, z krótką brodą i włosami srebrnymi, w takiejż tunice do kolan, przewiązanej takimż sznurem, z takąż pelerynką z kapturem, w takichż butach z krótką cholewką, trzymającego prawicę na piersi, zaś lewicę wspierającego na długiej lasce podróżnej złotej z takąż tykwą, w skos lewy, trzymanej przed sobą; u jego stóp pies czarny kroczący w lewo, patrzący w prawy skos, trzymający w pysku chleb złoty”.

Kolejnym krokiem będzie opracowanie wymaganej dokumentacji w tym przygotowanie projektów graficznych wszystkich weksyliów posiadanych i używanych przez Miasto oraz skierowanie do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji wniosku o zaopiniowanie wprowadzonych zmian i prawek nowej propozycji wizerunku herbu.

**Należy dodać, że zmiana wzoru herbu nie oznacza z automatu, konieczności wymiany obecnie funkcjonujących i wykorzystywanych wizerunków herbów obecnych w życiu miasta w różnych postaciach (konieczność ponoszenia dodatkowych wydatków). Wymiana wizerunków herbu będzie następowała jako długotrwały, naturalny proces zastępowania starych herbów” nowymi na elementach i przedmiotach, które będą wymagały wymiany z racji zużycia, zdezaktualizowania, utraty atrybutów przydatności oraz będzie umiejscawiany na przedmiotach nowo projektowanych i wykonywanych.

Obecny herb Suwałk.

Herb zatwierdzony przez MSWiA w 2019 r.

Nowa propozycja herbu

**

Urząd Miejski w Suwałkach, um.suwalki.pl/, um.suwalki.pl/mieszkaniec/aktualnosci,4002/informacja-dotyczaca-zmian-wizerunku-graficznego-herbu-suwalk,2582591